Харковскиот плоштад го крстосував повеќепати во текот на два сончеви пролетни дена во 2011 година. Хотелот во кој бев сместен, се наоѓа од десната страна на плоштадот, од левата е влезот во паркот именуван според големиот украински поет Шевченко.
Потребна е воздишка на судбината за да се помине колку три фудбалски игралишта огромниот плоштад, велат најголемиот во Европа. Да го изодам попречно не се ни обидов – во неговиот центар е испречен доминантен постамент со исправената фигура на 21 метар високиот споменик на Ленин, најголем таков во Украина. И секогаш кога ќе се обидев да го поминам огромното растојание, од некогашниот градски комитет на КПСС до Харковскиот државен универзитет, изградени во советски монументален стил, физички ме спречуваше строгиот лик на Владимир Илич. Со рака спуштена во еден ораторски манир и со полуотворена дланка, како некој пророк, како модерен шаман, тој со својот телесен гест сè уште ги убедуваше масите за неминовноста на пролетерската револуција. Насекаде, универзално.

Тој Ленин, пред кого тогаш стоев, повеќе го нема. Украинските националисти неодамна му ги пресекоа нозете со машина, и во присуство на една екстазирана неколкуилјадна толпа, со мачно претчувство на немир и неволји, го урнаа. Многумина потоа се стрчаа во сè уште неслегнатата прашина од тресокот на 17 тони бронза да си направат селфи, да земат делче од распарчената и легната фигура, да ја овековечат судбоносната дата на разводот на Харков и источна Украина од своето советско минато. Да бидат дел од историјата.
Мултиплициран до фарса, ликот на Ленин е распространет преку илјадници споменични прикази и во разни форми во Русија, Украина и во другите земји од поранешниот Советски Сојуз. Многу помалку негови споменици се наоѓаат и во Европа. Статистиката во поранешната комунистичка империја била сезнајна. На пример, евидентиран бил бројот на сите машини за шиење, на сите балерини, режисери или, пак, да речеме, на сите улични чистачи. Единствено нешто што, според авторите Иљф и Петров, не се знаело е колку вкупно столови постоеле во огромната земја. Но, имало и уште една сфера што не била под власта на државната статистика – спомениците на Ленин. Големи и мали, седечки и во од, гранитни и бронзени, стотици и илјадници споменици и бисти на Илич проникнале во секој агол од поранешната заедничка држава. До 1991 година никој не знаел колку вкупно ги има.
Во меѓувреме, интернет-страницата leninstatues.ru дојде до фрапантна бројка. Во Украина и во Русија пред распадот на империјата постоеле 5.500 споменици во првата и 7.000 во втората, или вкупно околу 13.500 споменици, плус околу илјада бисти на Ленин. Во 2014 година бројот на споменици на лидерот на Октомвриската револуција во Русија останува неизменет, а во Украина, со оглед на конфликтот со Русија, се намалува секојдневно и според leninstatues во моментов брои 1.800. Во Белорусија, Казахстан, и земјите од Централна Азија, годинава има неколку стотина помалку такви споменици отколку во 1991, или вкупно околу 700.
Зад овие бројки далеку заостанувале ГДР (поранешна Источна Германија, која по војната била под советска управа), каде што кон крајот на осумдесеттите постоеле 39 споменици на Ленин, но и Унгарија (37 споменици), Чехословачка (25), додека во Бугарија и во Полска имало по 11. Пред колапсот на комунизмот во Европа по два Ленина имале и Албанија, Финска и Норвешка (ете каде била сличноста на нашиот западен сосед со скандинавските земји!). Денес, во сите овие земји нема останато повеќе од 25 споменици на Ленин. Интересно е дека Бугарија сè уште чува два Илича. Но и Финска.
Според оваа статистика, денес во Европа, најмногу во Русија, се останати речиси 9.300 (девет илјади) споменици на еден човек од едно друга епоха со сосема поинакви општествени, економски и идеолошки одлики. Овој факт говори многу.
Не верувам дека во историјата била искажувана таква почит на некоја друга личност каква што и до денешен ден му се искажува на Ленин. А кој бил, всушност, тој? Пишувањата за империјализмот, револуцијата и социјализмот настрана, Ленин пред сè бил идеолог на теророт. И со терор ги постигнувал своите цели. Неговите визии за некаков утописки комунизам можеби навистина биле примамливи и ги замајувале масите, но такви визии имале и многу други автори и мислители, како Олдос Хаксли на пример, кои за разлика од него не газеле преку стотици илјади трупови за нивна реализација.
Огромниот број останати споменици покажува дека некои општествени кругови во Русија и во Европа сè уште се водени од манијата, величието и слават култ на личноста на човек што не штедел никого и ништо за приграбување на власта. Токму поради тоа сметам дека сите тие речиси десет илјади статуи треба да се урнат, како онаа во Харков (може да се остават неколку за во музеи за увид на идните поколенија), и на нивно место да се изградат фонтани, паркови и места за одмор и рекреација, или да се подигнат обележја на славни композитори, уметници или писатели.
Балтичките земји (Литванија, Латвија и Естонија беа окупирани од Советскиот Сојуз за време на Втората светска војна) се ослободија од прангите на совокот уште во деведесеттите, кога ја исползуваа економски подредената положба на Русија на меѓународната сцена, и блискоста на Борис Елцин со Западот. Оттогаш тие успеаја да демолираат 150 споменици на Ленин. Речиси сите на нивна територија, останати се неколку за во музејски или приватни колекции. Во овие земји споменици на Ленин на отворени јавни места нема да најдете.
За жал, на Украинците не им успеа она што лесно го направија нивните соседи на север. Соочен со една нова, воено агресивна и економски моќна Русија, која, предводена од ревизионистот Владимир Путин, не почитува меѓународни договори и не се плаши од санкциите на Вашингтон и Брисел, на украинскиот народ ќе му требаат уште многу години, ако не и децении, да се ослободи од мултиплицираниот лик на Ленин. Лик кој сè уште стоечки, седечки или одечки повикува на некаква апстрактна светска револуција.
Иако поминаа речиси две и пол децении од пропаста на неговиот идеолошки експеримент и речиси цел век од неговата смрт, овој лик сè уште има моќ да ги подведува во политичка проституција владејачките елити што управуваат со пустината на постсоветскиот див капитализам. Годинава забиберен и со воинствен руски национализам.

(„Окно“)